عبدالواحد مُنظِم، پیش‌گام جنبش جدیدیه

author

  • صاحب تبراف استادیار
Abstract:

در سدۀ بیستم میلادی، محققان دوران شوروی از تحلیل عمیق و همه‌جانبه راجع به نمایندگان جنبش جدیدیه دور مانده بودند؛ اما در دو دهۀ اخیر تحقیق و پژوهش دربارۀ این گروه که در تاریخ با نام «جدیدان» و آثارشان با عنوان «ادبیات جدیدی» شناخته می‌شود، در میان پژوهشگران تاجیکی رونق گرفته است. از میان نمایندگان نسل دوم معارف‌پروران تاجیک مقام و منزلت عبدالواحد منظم در جنبش جدیدی و بیداری فکری بسیار بزرگ است. در تاریخ افکار سیاسی و اجتماعی تاجیک، در کنار خدمات ادبی- مدنی، خدمت منظم در نسخه‌برداری نوادرالوقایع احمد مخدوم دانش و مجموعۀ اشعار محمدصدیق حیرت را نمی‌توان نادیده گرفت. بی‌مبالغه باید تأکید کرد که نوادرالوقایع در شکل‌گیری شخصیت منظم و انقلاب فکری او نقشی بزرگ داشته است. منظم در کنار آشنایی با این اثر، از طریق مطالعۀ نشریاتی مثل حبل‌المتین، صراط‌المستقیم، وقت، ملانصرالدین، سمرقند و... با بسیاری از مسئله‌ها و حوادث آغاز سدۀ بیست میلادی آشنا شد. همچنین او در راستای گسترش فعالیت‌های معارف‌پرورانۀ خود به تدوین کتاب‌های تعلیمی برای مکتب‌بچگان پرداخت؛ اما متأسفانه مکتب او در مدت کوتاهی ازسوی عوامل ارتجاعی بسته شد. پس از آن منظم با همکاری عدۀ دیگری چون عینی، حمدی، منصوراف و... سازمانی مخفی با نام «تربیت اطفال» تأسیس کرد و در ادامه با همکاری اعضای فعال این سازمان اقدام به تأسیس اولین روزنامه به زبان تاجیکی باعنوان بخارای شریف و بعد از آن نیز شروع به چاپ روزنامه‌ای ازبکی با نام توران کرد. او مدتی نیز ریاست فرقۀ جوان‌بخاریان را برعهد داشت که بعد از تشکیل شعبۀ مسکویی این فرقه، از فعالیت در آن دست کشید.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

عبدالواحد مُنظِم، پیش گام جنبش جدیدیه

در سدۀ بیستم میلادی، محققان دوران شوروی از تحلیل عمیق و همه جانبه راجع به نمایندگان جنبش جدیدیه دور مانده بودند؛ اما در دو دهۀ اخیر تحقیق و پژوهش دربارۀ این گروه که در تاریخ با نام «جدیدان» و آثارشان با عنوان «ادبیات جدیدی» شناخته می شود، در میان پژوهشگران تاجیکی رونق گرفته است. از میان نمایندگان نسل دوم معارف پروران تاجیک مقام و منزلت عبدالواحد منظم در جنبش جدیدی و بیداری فکری بسیار بزرگ است. ...

full text

واکاوی کنش انقلابی عبدالوهاب حسین، پیشگام جنبش 14 فوریه بحرین، بر اساس نظریه پی‌یر انسار

هدف: هدف اصلی از نگارش مقاله حاضر واکاوی کنش انقلابی یکی از مهم‌ترین رهبران کمتر شناخته‌شده جنبش 14 فوریه بحرین به نام عبدالوهاب حسین است. عبدالوهاب حسین ازنظر بسیاری از سیاستمداران بحرینی، آغازگر جنبش مذکور بوده است. وی که هماره از سوی رسانه‌های عربی و بین‌المللی تحریم رسانه‌ای شده بود، آرمان‌شهر خاصی برای مردم بحرین متصور بوده است. ازاین...

full text

جدیدیه در خجند

در آغاز قرن بیستم در منطقۀ آسیای مرکزی و به‌ویژه در شهرهای بزرگ آن ازجمله سمرقند، بخارا، تاشکند، خوقند، خجند و... جنبش فرهنگی و اجتماعی جدیدیه عرض هستی کرد که در ترویج خودشناسی ملی، رشد حس وطن‌دوستی، تشکیل مکتب و معارف، بیداری فکری، ترغیب آموزش علم و فرهنگ، تلقین آرمان‌های انسان‌پروری و افکار دموکراسی در کشور نقش معین داشت. در این مقاله، ضمن معرفی خادمان و جانب‌داران این جنبش، مهم‌ترین مکتب‌های...

full text

جدیدیه، اسلام و روسی‌گردانی: نقش جدیدیه در گذار آسیای مرکزی از دورۀ اسلامی به دورۀ شوروی

در دهه‌های واپسین سدۀ نوزدهم/سیزدهم یک جنبش فکری در حوزۀ مسلمان‌نشین روسیۀ تزاری ظهور کرد که بعدها به جدیدیه شهرت یافت. خاستگاه نخستین این جنبش، تاتارستان و کریمه و بنیانگذار آن روشنفکری تاتار به نام اسماعیل گاسپرینسکی (گاسپیرالی/غصپری) بود. هدف اصلی جنبشی که او به راه انداخت، اصلاح نظام آموزش در جوامع مسلمان‌ روسیه به عنوان گام نخست و بنیادی برای اصلاح فرهنگی و اجتماعی این جوامع بود. گاسپرینسک...

full text

شبه‌قاره، پیشگام فرهنگ‌نویسی فارسی

The literature scholars of the subcontinent were the vanguard and the pioneers in various fields in Persian language, such as rhetoric, biography and especially lexicography. Unlike the Iranian literati, they are the initiator and founder of the theoretical basis of lexicography, rhetoric, biography and even criticism to the extent that the theoretical principle of each of these arts can be ext...

full text

جدیدیه در خجند

در آغاز قرن بیستم در منطقۀ آسیای مرکزی و به ویژه در شهرهای بزرگ آن ازجمله سمرقند، بخارا، تاشکند، خوقند، خجند و... جنبش فرهنگی و اجتماعی جدیدیه عرض هستی کرد که در ترویج خودشناسی ملی، رشد حس وطن دوستی، تشکیل مکتب و معارف، بیداری فکری، ترغیب آموزش علم و فرهنگ، تلقین آرمان های انسان پروری و افکار دموکراسی در کشور نقش معین داشت. در این مقاله، ضمن معرفی خادمان و جانب داران این جنبش، مهم ترین مکتب های...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 10  issue 23

pages  21- 36

publication date 2009-06-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023